Emmen – Het stadscentrum van Emmen heeft de laatste jaren een flinke metamorfose ondergaan.
Een groot ongezellig parkeerterrein is ingeruild voor het sfeervolle Raadhuisplein, de met een lichtprijs bekroonde Hondsrugtunnel werd gegraven en het Marktplein ging op de schop. En daar bleef het niet bij: het Atlas Theater is verrezen en Emmen kan uitkijken naar het Mensenpark.
Gerolf Menzo, ontwerper stedelijk gebied en landschap voor de gemeente Emmen, is nauw betrokken geweest bij deze projecten. ‘De laatste jaren waren behoorlijk hectisch’, blikt Menzo terug. ‘Soms is dat leuk, anderzijds was het ook regelmatig erg spannend. Een centrumvernieuwing van dit formaat komt waarschijnlijk één keer in je carrière voorbij. Ik moet zeggen dat er veel druk op de projecten stond. Je gaat tot het uiterste om alles op tijd af te krijgen.’
Kwaliteitsimpuls
Het voornaamste doel van de centrumvernieuwing was het creëren van een kwaliteitsimpuls voor de Vlinderstad. Volgens Menzo voldoet een goed stadscentrum aan een aantal eisen. Het is comfortabel, divers, gebruiksvriendelijk, schoon, het is mooi en er is veel te zien. Het zijn kernwaarden die Menzo meeneemt in zijn ontwerpen. Ook kijkt hij naar de identiteit van Emmen.
‘Emmen is een stad die tegelijkertijd ook als dorp kan worden gezien. Het heeft een gemoedelijk centrum met veel groenvoorzieningen. Er heerst een bepaalde ongedwongenheid.’ Zo is niet alles strak gekaderd, meent de ontwerper. Het maakt Emmen uniek en dit moest herkenbaar blijven, ook na de centrumvernieuwing. ‘In een groot deel van het vernieuwde centrum maken we gebruik van ‘shared space’. Fietsers, voetgangers, het gaat op de juiste manier allemaal door elkaar. Op die manier blijft de handtekening van een stad ook na een vernieuwing zichtbaar.’
Menzo krijgt veel vrijheid in zijn beroep, maar heeft anderzijds regels waaraan hij moet voldoen. ‘Je dient rekening te houden met de wensen van winkeliers, horecaondernemers, inwoners en bezoekers van de stad.’ Dat alles moest samenkomen voor één prominent doel: ‘Wij wilden dat het hart van Emmen na de centrumvernieuwing zichtbaar verbeterd zou zijn.’
Hondsrugtunnel
De drie projecten ontstonden aan de hand van de (loop)route tussen het oude en nieuwe dierenpark. De Hondsrugtunnel kwam tot stand door de verhuizing en de tussengelegen gebieden, het Marktplein en het Raadhuisplein, moesten worden aangepakt. Grote projecten. Het meest intensieve? ‘De Hondsrugtunnel’, zegt Menzo zonder twijfel in zijn stem. ‘Het was het eerste project binnen de totale centrumvernieuwing. Daarbij leg je niet elke dag een tunnel aan. Er komt veel bij kijken.’ Het eerste dat opvalt tijdens een rit door de Hondsrugtunnel is de aanwezige LED verlichting, ontworpen door kunstenaar Titia Ex. Het doel was om hiermee een unieke situatie te creëren. ‘Een gewone tunnel heeft vaak betonnen wanden, zonder kleur of smaak. Voor ons was het belangrijk om een tunnel aan te leggen die iets toevoegt aan de verblijfkwaliteit in het centrum.’ Het bleef niet onopgemerkt. De tunnel viel in de prijzen en won een internationale lichtprijs: de Lamp Lighting Solutions Awards.
Licht
Niet alleen de Hondsrugtunnel werd bekroond voor het gebruik van licht. Het lichtplan, ontworpen door Studio DL, dat voor de centrumvernieuwing werd gerealiseerd ontving in Seoul de City People Light Award 2016. ‘Voor tot een aantal jaar terug werd openbare verlichting alleen als functioneel gezien binnen mijn beroep. Wanneer het ontwerp voor het dagbeeld goed was, dan was het vaak klaar. Dat is veranderd. Er zijn de laatste jaren een hoop nieuwe mogelijkheden ontstaan met licht. Mede door de komst van LED verlichting. Wij hebben daar dankbaar gebruik van gemaakt. Het licht is een echte meerwaarde voor het centrum van de stad en zorgt voor een extra dimensie. Daarbij maakt het de stad in de avonduren aantrekkelijker. Dat is gunstig voor de aanwezige horeca.’
De internationale erkenning voor het lichtgebruik kwam voor Menzo, ondanks zijn overtuiging van de meerwaarde van het licht, als een verassing. ‘Dat is waarschijnlijk de bescheidenheid van een op internationale schaal kleine gemeente. We wisten dat wat we deden bijzonder is, maar tweemaal een grote award ontvangen als gemeente is een prestatie van een enorm formaat. Nu kun je de conclusie trekken dat wat wij hier in Emmen hebben heel bijzonder is.’
Minst aantrekkelijk
Ondanks de centrumvernieuwing is Emmen door de nieuwe Atlas voor Gemeenten betiteld tot minst aantrekkelijke grotere gemeenten van Nederland om te wonen. Er werd gekeken naar werkgelegenheid, veiligheid en aftand tot de Randstad, maar ook naar het culturele aanbod onder meer in het stadscentrum. Menzo heeft lak aan de titel. ‘Natuurlijk moet je openstaan voor kritiek, maar ik doe niet veel met de uitverkiezing. In mijn werk wil ik Emmen zo aantrekkelijk mogelijk maken voor de inwoners en bezoekers van deze stad. Daarbij weet ik ook niet hoe eerlijk het is om Emmen te vergelijken met steden met een monumentale binnenstad. Zij hebben een stukje tijd gratis gekregen. Dat hebben wij niet. Wij zijn op een andere manier een aantrekkelijke stad, maar ik weet niet hoezeer hier in het onderzoek rekening mee is gehouden. Ik ken bijvoorbeeld geen plaats in Nederland waar een marktplein en kerk zo goed combineren. Emmen is op haar eigen manier bijzonder.’
Geslaagd
Nu het vernieuwde Markplein, de Hondsrugtunnel en het Raadhuisplein klaar zijn, is het tijd om de balans op te maken. De centrumvernieuwing heeft volgens Menzo het gewenste resultaat opgeleverd. Zelfs meer dan dat. ‘Neem het water op het Raadhuisplein. Ik heb mijzelf stiekem afgevraagd of en hoe het gebruikt zou gaan worden. Maar vanaf dag één, toen het plein officieel is geopend, was iedereen enthousiast. Het was mooi weer. Mensen speelden met hun kinderen bij het water en op een gegeven moment lagen Emmenaren zelfs in hun bikini te zonnen. Dit is toch een stad van doe maar normaal, dan doe je al gek genoeg. Maar Emmen was toe aan een impuls. Daarom ben ik blij dat de vernieuwing, gezien de reacties, goed is ontvangen. Ja, daar ben ik trots op.’
Met het huidige centrum kan Emmen weer vooruit. Maar stilzitten is er voor Menzo niet bij. ‘Er zijn constant ontwikkelingen. Zo ga ik mij de komende tijd bezighouden met het Mensenpark. De kwaliteit van de laatste projecten is hiervoor de maatstaf.’
volg @go2led