SCHIJNDEL – Vijf jaar geleden, op het hoogtepunt van de crisis, werd het donker op veel snelwegen. Nu de economie weer als een tierelier draait, kan de verlichting opnieuw aan, vindt de regering.
George van Dal uit Schijndel is koerier. Zes dagen per week knort hij over de A2 tussen Eindhoven en Den Bosch op en neer. Weer of geen weer, donker of niet. ,,Als ik niet elke dag voor mijn werk over die drukke A2 moest, zou ik het niet doen. Maar ik heb geen andere keus.”
Lang niet altijd voelt Van Dal zich veilig. ,,Zeker als het zicht slecht is door sneeuw, regen of mist, voel ik me niet safe, vooral bij de op- en afritten. Het is vaak hartstikke druk op die weg. Is het niet met vrachtwagens, dan wel met vakantieverkeer. En je weet nooit wanneer de verlichting aangaat. Het is gewoon willekeur: de ene keer branden de lampen wel en een andere keer niet. Zeker als het KNMI code oranje afgeeft, zou de verlichting moeten branden. Maar het gebeurt niet, althans niet altijd.”
Van Dal is niet de enige die ‘m bij duisternis soms zit te knijpen achter het stuur.
Eng
Mensen vinden het gewoon niet comfortabel om in het donker te moeten rijden
Woordvoerder ANWB
Volgens de ANWB zijn er nogal wat leden, met name ouderen, die ’s avonds de weg niet meer op durven. Vooral niet als het ook nog eens bar slecht weer is. ,,Zoals anderen bruggen vermijden of snelwegen met vier of vijf stroken. Sommige mensen vinden dat heel eng”, weet woordvoerder Arno Pronk.
Toch is dat niet de voornaamste klacht van ANWB-leden naar aanleiding van het doven van de snelwegverlichting op veel plekken. ,,Mensen vinden het gewoon niet comfortabel om in het donker te moeten rijden.Veel van onze leden gaan daarom niet meer ’s avonds en ’s nachts de weg op.”
Of het doven van de snelwegverlichting heeft geleid tot meer ongevallen, kan Pronk bevestigen noch ontkennen. ,,We verwachtten dat destijds wel. Of het inderdaad zo uitgepakt heeft, is heel lastig aan te tonen. Daarvoor is het nodig dat elk incident wordt geanalyseerd. Daaruit zou dan kunnen blijken of duisternis een rol heeft gespeeld bij de oorzaak.”
Ongelukken
De Nationale Politie kan evenmin een antwoord geven op de vraag of het doven van de verlichting gevolgen had voor de verkeersveiligheid. Ongelukken worden wel onderzocht, maar of een incident één op één terug te voeren is op de duisternis, of dat die een belangrijke rol heeft gespeeld, wordt volgens de woordvoerster niet bijgehouden. ,,Daar hebben we geen categorie voor in ons systeem.” Wegbeheerder Rijkswaterstaat stelt dat de maatregel niet tot meer onveiligheid heeft geleid.
De ANWB is helder in zijn standpunt: zeker op drukke plekken, bijvoorbeeld op een verkeersplein en bij op- en afritten is verlichting pure noodzaak. Of het nu is voor de verkeersveiligheid, of vanwege het comfort. ,,Zet ze aan, die palen staan er tóch”, zegt Pronk.
Veilig Verkeer Nederland spaart de kool en de geit: ,,Wij laten de keus om al dan niet verlichting te plaatsen langs wegen, graag over aan de wegbeheerder”, zegt woordvoerster Ilona Hultermans van de Brabantse VVN-afdeling. ,,Licht geeft een gevoel van veiligheid, maar kan ook uitnodigen tot harder rijden. En duisternis kan er juist voor zorgen dat je wat voorzichtiger rijdt.”
Bezuinigingen
Bezuinigen was destijds de reden om de verlichting van de snelwegen op veel plaatsen te doven. Om het energieverbruik en de kosten ervan niet de pan uit te laten rijzen, zou Rijkswaterstaat nóg vaker moeten kiezen voor LED verlichting, vindt de ANWB. ,,LED lampen zijn te dimmen, tot bijvoorbeeld dertig procent; dat is ’s nachts vaak voldoende. Je kunt ze fel laten branden op de plekken waar het nodig is.”
Volgens dr. Michelle Doumen van de Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid blijkt uit onderzoek van Rijkswaterstaat dat op relatief rustige wegen met een veilig wegontwerp, zonder al te veel bochten bijvoorbeeld, volstaan kan worden met minder verlichting. ,,Dat heeft op de verkeersveiligheid nauwelijks effect.” Of dat in de praktijk zo heeft uitgewerkt, blijft ongewis. Want dat is niet onderzocht. Doumen: ,,Dat zou een heel ingewikkeld onderzoek worden, want er zijn natuurlijk veel meer factoren die een rol spelen bij ongevallen.”
Einde aan donkere dagen
Hoe dan ook, wat de regering betreft zijn de donkere dagen voorbij. ‘Daar waar verlichting op de snelwegen bijdraagt aan verhoging van de verkeersveiligheid gaat deze ’s avonds en ’s nachts weer aan’, staat in het regeerakkoord.
Alleen, dat zal niet van vandaag op morgen gebeuren , laat een woordvoerster van het ministerie van Infrastructuur weten. ,,Het is geen kwestie van even wat knopjes omdraaien. Eerst is onderzoek nodig, onder meer naar de soort verlichting die we terug willen, en de kleur bijvoorbeeld. Wat is het beste voor de verkeersveiligheid en voor het milieu?”
Als het aan Ruud Hornman ligt, docent dynamisch verkeersmanagement aan de NHTV in Breda, gaat het licht snel weer aan. ,,Eigenlijk vond niemand het een goed idee om de verlichting uit te doen, behalve misschien natuurbeheerders die vinden dat het slecht is voor de fauna.”
Lappendeken
Door die maatregel is bovendien een onoverzichtelijke lappendeken ontstaan, vindt Hornman. Want lang niet op alle wegen is het licht daadwerkelijk uitgegaan.
De verkeersdeskundige fronst zijn wenkbrauwen bij de veronderstelde miljoenenbesparing: ,,Ik heb hier nog nooit cijfers over gezien. Bovendien, de afhandeling van een ongeval is ook een kostbare aangelegenheid.”
Hornman heeft trouwens weinig goede woorden over voor de huidige wijze van registreren van ongevallen. ,,Die laat sterk te wensen over. Vroeger had je de Verkeers Ongevallen Registratie. Daarin werd alles over een ongeval vastgelegd, toedracht, oorzaak en omstandigheden. Daar is men mee gestopt, omdat het te duur was. Doodzonde, want hoe weet je nu hoe je je beleid moet vormgeven? Je moet nulmetingen hebben, voorafgaand aan een verandering, gevolgd door effectmetingen. Nu blijft het bij een onderbuikgevoel.”
Leuke duit voor de schatkist? Integendeel…
Toen in september 2013 de verlichting langs ’s lands snelwegennet goeddeels werd uitgeschakeld, was het idee dat die hele operatie de schatkist een leuke duit zou opleveren.
Tot 2020 kon Rijkwaterstaat op de snelwegverlichting liefst 34 miljoen bezuinigen, becijferden rekenmeesters.
Voor een belangrijk deel moest die bezuinigingsopbrengst komen uit nieuwe, gunstigere, contracten met energieleveranciers. Door de verlichting op veel snelwegen voortaan vanaf negen uur ’s avonds te doven, zou daarnaast voor 6 ton per jaar aan energie worden bespaard.
Besparing
In ieder geval het eerste jaar werd die besparing van 6 ton bij lange na niet gehaald. Rijkswaterstaat had er geen rekening mee gehouden dat bij calamiteiten de verlichting niet centraal kon worden aangestuurd.
Tot een dergelijk systeem (kosten 8 ton) functioneerde, moest er aan aannemers dat eerste jaar twee miljoen worden betaald voor de aanleg van noodverlichting.
Bovendien paste de toenmalige minister Melanie Schultz-van Haegen al na een paar maanden haar besluit aan. Veel bestuurders voelden zich onveilig op de donkere snelwegen. Daarom hield de minister de verlichting voortaan tot elf uur ’s avonds aan, twee uur later dan de bedoeling was. Ook daardoor werd de opbrengst van de maatregel lager dan de rekenmeesters aanvankelijk hadden aangenomen.
Geen energiebesparing
Er is geen hogere wiskunde voor nodig om te berekenen dat de bezuiniging op de snelwegverlichting tot nu toe niets aan energiebesparing heeft opgeleverd. Integendeel. In de zomer van 2014 kon de snelwegverlichting centraal worden aangestuurd. Toen had Rijkswaterstaat al 2,8 miljoen euro afgetikt aan onvoorziene kosten.
We zijn nu vier jaar verder. Omdat de lampen twee uur later dan gepland werden uitgeschakeld, was de jaarlijkse besparing hooguit 450 mille in plaats van de verwachte 6 ton. De totale opbrengst zal dus nooit hoger zijn dan 1,8 miljoen.
Als Rijkswaterstaat binnenkort de snelwegverlichting weer inschakelt, zoals in het regeerakkoord is afgesproken, dan heeft de hele bezuinigingsoperatie een miljoen verlies opgeleverd.
Er is geen hogere wiskunde voor nodig om te berekenen dat de bezuiniging op de snelwegverlichting tot nu toe niets aan energiebesparing heeft opgeleverd
bron: www.bd.nl
volg @go2led